nad wyjątkiem w prawach autorskich...
Już prawie rok pracuję nad raportem legislacyjnym dotyczącym dozwolonego użycia chronionych prawem autorskim dzieł, których autorzy są nieznani lub nie można do nich dotrzeć. Takie “sieroce dzieła” stanowią często połowę i więcej europejskich zbiorów bibliotecznych czy archiwów*. Nie można ich np. udostępniać czy kopiować bez zgody autora. Wyjątek w prawie autorskim umożliwi wykorzystanie takich dzieł, oczywiście pod pewnymi warunkami. Długo skrywane “sieroce” skarby naszej kultury (fotografie, filmy, książki) będą miały w końcu szansę ujrzeć światło dzienne i zostać udostępnione dla szerokiej liczby odbiorców w całej UE. Sukces? Częściowy...
1.03.12 , po głosowaniu nad moim raportem w Komisji Prawnej (JURI)), najpierw z satysfakcją skonstatowałam, że prawie wszystkie zaproponowane przeze mnie i długo negocjowane kompromisy zostały przyjęte, jednakże parę dni później po przeanalizowaniu protokołu z głosowania oraz moich (i nie tylko) notatek, wynik przestał mi się podobać.
Najpierw parę faktów.
Jako główny sprawozdawca bardzo dokładnie obserwowałam głosowanie, szczególnie nad poprawką o kluczowym dla mnie znaczeniu - dotyczącą tzw. dopuszczalnego komercyjnego użycia dzieła, zresztą jedynego kompromisu, który odpadł. Jak ogłosił prowadzący głosowanie - Przewodniczący Komisji Prawnej Klaus-Heiner Lehne: 12 posłów było za, a 14 przeciw. Sęk w tym, że uprawnionych do głosowania było tylko 23 posłów. Podobnie było w przypadku kilku innych poprawek.
W Komisji Prawnej zasiada ogółem 24 członków uprawnionych do głosowania, z czego jeden był w tym dniu nieobecny i przez nikogo nie został zastąpiony.
Wystosowałam list do Przewodniczącego JURI w tej sprawie, który przesłałam też do wiadomości wszystkich członków Komisji Prawnej. Będąc przekonaną, że gdyby nie “błąd” w głosowaniu mogłabym mieć większość za moją propozycją. Zasugerowałam zatem, by powtórzyć głosowanie przy użyciu kart do głosowania ( wtedy system rozpoznaje nieuprawnionych np. zbyt wielu posłów - zastępców). Otrzymałam jednak odpowiedź odmowną, z której się dowiedziałam, iż ponowne głosowanie nie jest możliwe, a pomyłka w ogłoszeniu wyniku nie miała większego znaczenia, ponieważ liczono jedynie “proporcje” uprawnionych członków w poszczególnych grupach, zatem wynik głosowania był ....właściwy. Przez 8 lat mojej pracy w PE nie spotkałam się z taką sytuacją. Co więcej, odpowiedź Przewodniczącego Komisji Prawnej zbulwersowała niestety tylko nielicznych.
21.03.12 wysłałam kolejny list do Przewodniczącego Lehne, z prośbą o dokładniejsze zbadanie nieprawidłowości w głosowaniu, także z uwzględnieniem opinii obywateli śledzących sprawę w Internecie**. Pismo wysłałam tak dla zasady, bo otrzymałam już odpowiedź od służb prawnych, że ponowne głosowanie ze względów proceduralnych jest niemożliwe. Nie potrafię się z tym tak zwyczajnie - pogodzić, i to jeszcze w Komisji Prawnej?
Wracając jednak do samej dyrektywy, po głosowaniu w Komisji JURI uzyskałam mandat do negocjacji ostatecznej wersji tekstu dyrektywy z rządami państw członkowskich. Pierwsze oficjalne spotkanie z Radą odbędzie się 29.03.12.
Nowe przepisy będą chronić instytucje korzystające z dzieł osieroconych przed możliwymi przyszłymi roszczeniami o naruszenie praw autorskich, a tym samym pomogą uniknąć spraw sądowych, takich jak np. głośna sprawa w USA, gdzie Google rozpoczął digitalizację i udostępnianie różnego rodzaju książek, w tym dzieł osieroconych, który został zablokowany. Jako podstawię sąd uznał, iż kwestie związane z "oczyszczeniem" praw do utworów osieroconych powinny być rozstrzygane przez prawo, a nie umowy prywatne pomiędzy Google a Instutucjami będącymi w posiadaniu konkretnych dzieł..
Moja propozycja przyszłej regulacji prawnej jest oparta na prostych mechanizmach ułatwiających Instytucjom digitalizację swoich zasobów i uniknięcia "sierocych" problemów w przyszłości. Przede wszystkim: “ Sumienne poszukiwanie autora/posiadacza praw przeprowadzone w dobrej wierze" ma być podstawą zwolnienia Instytucji z odpowiedzialności prawnej za naruszenie potencjalnych praw autorskich. Projekt dyrektywy wskazuje przykłady i kryteria do przeprowadzenia takiego wyszukiwania. Dzieła, którym zostanie nadany status “osieroconego” będą mogły zostać upublicznione, dzięki digitalizacji i użyte (niestety) wyłącznie w celach niekomercyjnych. Dzieło uznane za “sierotę” w jednym z Państw Członkowskich będzie traktowane jako takie w całej UE. Dyrektywa obejmie w przyszłości wszelkie materiały audiowizualne lub drukowane, w tym fotografie lub ilustracje zawarte w książce, opublikowane lub transmitowane przez Instytucje pożytku publicznego w dowolnym kraju UE.
Projekt ponadto zakłada pełne poszanowanie praw autora w przypadku jego odnalezienia. Oznacza to możliwość uzyskania wynagrodzenia za użycie dzieła jeżeli posiadacz praw autorskich, pojawi się i tego zażąda. Wszelkie niuanse dotyczące procedur wypłaty wynagrodzeń pozostawione zostaną w rękach Państw Członkowskich.
Z pozdrowieniami z Parlamentu Europejskiego
Lidia Geringer de Oedenberg
* Dzieła sieroce to chronione prawem autorskim: książki, czasopisma, gazety, zdjęcia, rysunki w nich publikowane, filmy , których właściciela praw autorskich nie mozna odnaleźć. Więcej we wcześniejszych wpisach np: http://2009.salon24.pl/315604,artystyczne-sieroty-pomoga-odniesc-sukces-polskiej-prezydencji..
**
http://falkvinge.net/2012/03/14/european-parliament-blocks-copyright-reform-with-113-voter-turnout/
http://slashdot.org/story/12/03/16/0155217/european-parliament-blocks-copyright-reform-with-113-voter-turnout
http://www.techdirt.com/articles/20120315/08382118115/strange-vote-against-freeing-up-orphan-works-achieves-113-turnout-eu-committee.shtml
http://falkvinge.net/2012/03/14/european-parliament-blocks-copyright-reform-with-113-voter-turnout/
http://slashdot.org/story/12/03/16/0155217/european-parliament-blocks-copyright-reform-with-113-voter-turnout
